Αναντίρρητα η επίμονη ρεγχώδης αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου (ροχαλητό) αποτελεί ένα συχνό και ενοχλητικό σύμπτωμα. Είναι ιδιαίτερα παθολογικό στις περιπτώσεις που συνοδεύεται από επεισόδια άπνοιας- υπόπνοιας (μικρής διάρκειας παύση αναπνοής). Κύριο μέλημα του ΩΡΛ αποτελεί η διερεύνηση τυχόν απόφραξης της ανώτερης αναπνευστικής οδού. Στην παιδική ηλικία πολύ συχνά αυτή συσχετίζεται με την σημαντική υπερτροφία των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια).
Το άθροισμα των επεισοδίων άπνοιας – υπόπνοιας αναφέρεται και ως δείκτης αναπνευστικής διαταραχής και όταν είναι μεγαλύτερο από 5 την ώρα υφίσταται το σύνδρομο της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Ιδιαίτερα στα παιδιά όταν ο δείκτης είναι πάνω από 2 θεωρείται παθολογικός. Σε αυτό το σύνδρομο η απόφραξη μπορεί να συμβεί σε διάφορα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της υπερώας, της βάσης της γλώσσας, της μύτης και του υποφάρυγγα.
Ανατομικοί παράγοντες όπως η μικρογναθία, η οπίσθια θέση του υοειδούς οστού και η υπερτροφία της γλωσσικής αμυγδαλής αποτελούν κάποιους από τους κύριους παράγοντες εμφάνισης του συνδρόμου. Ιδιαίτερα η παχυσαρκία αυξάνει την πιθανότητα ύπαρξης του συνδρόμου, καθώς το λίπος στα πλάγια φαρυγγικά τοιχώματα μειώνει το εύρος της αεροφόρου οδού.Η αρχική αξιολόγηση του ροχαλητού γίνεται από τον εξειδικευμένο ΩΡΛ και ανάλογα με τα ευρήματα είναι πιθανόν να ακολουθήσει Μελέτη Ύπνου (Πολυυπνογράφημα) για τη διάγνωση ευρέος φάσματος διαταραχών ύπνου.
Η διερεύνηση της αιτιοπαθολογίας είναι πολύ σημαντική πρωτίστως για την υγεία, αφού η υπέρταση, η ανεπάρκεια της δεξιάς καρδίας, οι αρρυθμίες, γενικότερα διαταραχές του μεταβολισμού ή ακόμα και τροχαία-εργατικά ατυχήματα μπορούν να οφείλονται σε αυτό. Μέσα στο πλαίσιο της κλινική εξέτασης ακρογωνιαίο λίθο αποτελεί η ενδοσκόπηση με εύκαμπτο ενδοσκόπιο στην καθεστηκυία και ύπτια θέση. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται σε ενδεχόμενη σύμπτωση του φάρυγγα σε διαφορετικά επίπεδα όταν ο εξεταζόμενος πραγματοποιεί τη δοκιμασία Muller.
Σε αυτήν με μία απλή τεχνική παράγεται αρνητική πίεση στον στοματοφάρυγγα και υποφάρυγγα, που μοιάζει με την αρνητική πίεση που δημιουργείται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει πάντοτε σε ενδεχόμενη παχυσαρκία την απώλεια βάρους και την άσκηση, καθώς και σε επιλεγμένες περιπτώσεις απνοϊκού συνδρόμου τη χρήση συσκευής συνεχούς χορήγησης αέρα θετικής πίεσης από τη μύτη (CPAP).
Η συσκευή αυτή ενεργεί σαν ένας αναπνευστικός νάρθηκας που δημιουργεί θετική πίεση μέσα στον αεραγωγό καθ΄όλη τη διάρκεια του αναπνευστικού κύκλου, μειώνοντας όλα τα πιθανά αποφρακτικά σημεία κατά μήκος της αεροφόρου οδού. Επιπροσθέτως, η χρήση στοματικών ναρθήκων μπορεί να είναι αποτελεσματική, είτε με την προς τα πρόσω φορά της κάτω γνάθου είτε με τη συγκράτηση της γλώσσας προς τα πρόσω, κύρια σε άτομα με μικρογναθία και κανονικό σωματικό βάρος.
Η βαρύτητα του συνδρόμου και το επίπεδο της τυχόν απόφραξης της αεροφόρου οδού αποτελεί το κρίσιμο στοιχείο επιλογής της κατάλληλης θεραπευτικής προσέγγισης. Η χειρουργική αντιμετώπιση έχει ως στόχο άλλοτε την ελάττωση και άλλοτε την πλήρη αντιμετώπιση του ροχαλητού – απνοϊκού συνδρόμου ή ακόμα και την αποκατάσταση της ρινικής λειτουργίας για αποτελεσματικότερη χρήση της μάσκας CPAP. Όταν η ανατομική περιοχή απόφραξης εντοπίζεται στη μύτη, η πλαστική – ευθειασμός του ρινικού διαφράγματος (με ή χωρίς ρινοπλαστική), η υποβλεννογόνια καυτηρίαση των κογχών με ραδιοσυχνότητες ή υπέρηχους και η αφαίρεση πολυπόδων ρινός με την ενδοσκοπική τεχνική αποτελούν μερικές από τις λύσεις.
Σε περίπτωση μείωσης του εύρους του αεραγωγού στο επίπεδο της μαλθακής υπερώας και του στοματοφάρυγγα, η αμυγδαλεκτομή, η σταφυλοϋπερώια φαρυγγοπλαστική με ραδιοσυχνότητες, υπέρηχους ή laser, τα υπερώια εμφυτεύματα, όπως και η έγχυση σκληρυντικών ουσιών μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή μας, πάντα μέσα σε κλίμα συντηρητικής και ελάχιστα επεμβατικής προσέγγισης με τις λιγότερο δυνατόν βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες επιπλοκές.
Πρέπει να υπογραμμίσουμε πως στην παιδική ηλικία η συχνότερη αιτία που προκαλεί αποφρακτική υπνική άπνοια είναι η μεγάλη υπερτροφία των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια), οπότε η ταυτόχρονη αμυγδαλεκτομή – αδενοειδεκτομή προσφέρει ουσιαστική ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Τα παιδιά έχουν ιδιαίτερα ανήσυχο ύπνο, επίμονη στοματική αναπνοή, ενούρηση, συχνά αδικαιολόγητο εκνευρισμό ή άλλες διαταραχές στη συμπεριφορά τους, ακόμα και μειωμένη σχολική επίδοση λόγω έλλειψης προσοχής και υπερκινητικότητας ή αντιθέτως υπνηλίας.
Σε αυτά τα παιδιά πάντα πρέπει να προηγείται και σχολαστικός έλεγχος των ώτων για αποκλεισμό κύρια της χρόνιας εκκριτικής μέσης ωτίτιδας. Επιπρόσθετα, κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες όπως η μικρογναθία ή παθολογικές καταστάσεις όπως η λαρυγγομαλακία επιδρούν αρνητικά στη βατότητα του αεραγωγού και αντιμετωπίζονται ανάλογα με την κλινική συμπτωματολογία.
